|
| คำจำกัดความ |
 |
ป่าชายเลน หรือ ป่าโกงกาง มีชื่อเป็นภาษาอังกฤษว่า "mangrove
forest" หรือ "intertidal forest" คือเป็นกลุ่มสังคมพืชซึ่งขึ้นอยู่
ในเขตน้ำลงต่ำสุดและน้ำขึ้นสูงสุด บริเวณชายฝั่งทะเล ป่าชนิดนี้
ได้มีการค้นพบมาตั้งแต่สมัยโคลัมบัส (Columbus) โดยพบอยู่ทาง
ชายฝั่งตะวันตกของเกาะคิวบา ต่อมา Sir Walter Raleigh
(1494) ได้พบป่าชนิดเดียวกันนี้อยู่บริเวณปากแม่น้ำในประเทศ
ตรินิแดด (Trinidad) และ กิอานา (Guiana) |
"mangrove" มาจากภาษาโปรตุเกสคำว่า "mangue" ซึ่งหมายถึงกลุ่มสังคมพืชที่ขึ้นอยู่ตามชายฝั่ง
ทะเลดินเลน และใช้กันแพร่หลายในประเทศแถบลาตินอเมริกา ส่วนประเทศอื่น ๆ ก็ใช้เรียกตามภาษาของ
ตัวเอง เช่น ประเทศมาเลเซียใช้คำว่า "manggi-manggi" ประเทศที่ใช้ภาษาฝรั่งเศสเรียกป่าชายเลน
ว่า "manglier" สำหรับประเทศไทยนิยมเรียกป่าชนิดนี้ว่า "ป่าชายเลน" หรือ "ป่าโกงกาง"
"ป่าชายเลน" หรือ " mangrove forest" เป็นสังคมพืชที่ขึ้นอยู่ตามบริเวณชายฝั่งทะเล ปากแม่น้ำ
หรืออ่าว ซึ่งเป็น บริเวณที่มีระดับน้ำทะเลท่วมถึงในช่วงที่น้ำทะเลขึ้นสูงสุด หรือหมายถึง สังคมพืชที่
ประกอบด้วยพันธุ์ไม้หลายชนิดหลายตระกูล และเป็นพวกที่มี ใบเขียวตลอดปี(evergreen species)
ซึ่งมีลักษณะทางสรีรวิทยาและความต้องการสิ่งแวดล้อมที่คล้ายกัน ซึ่งส่วนใหญ่ประกอบด้วยพันธุ์ไม้
สกุลโกงกาง (Rhizophora) เป็นไม้สำคัญและมีไม้ตระกูลอื่นปะปนอยู่บ้าง |
| ถิ่นที่อยู่ |
 |
ป่าชายเลนพบทั่วไปตามพื้นที่ชายฝั่ง ทะเล บริเวณปากน้ำ อ่าว ทะเล
สาบ และเกาะ ซึ่งเป็นบริเวณที่น้ำทะเลท่วมถึงของประเทศ ในแถบ
โซนร้อน (tropical region) ส่วนบริเวณเขตเหนือหรือใต้โซนร้อน
(sub-tropical region) จะพบป่าชายเลนอยู่บ้างเป็นส่วนน้อย
เนื่องจากสภาวะภูมิอากาศไม่เหมาะสมนัก
ป่าชายเลนที่มีความอุดมสมบูรณ์ประกอบด้วยพันธุ์ไม้หลายชนิดมัก
จะพบในกลุ่มประเทศของภูมิภาคเอเซีย ตะวันออกเฉียงใต้
โดยเฉพาะในประเทศอินโดนีเซีย มาเลเซีย พม่า และ ไทย เป็นต้น |
| . |
| การกระจายของพื้นที่ป่าชายเลนของโลก |
 |
พื้นที่ป่าชายเลนของโลกทั้งหมดมีประมาณ 113,428,089 ไร่
ซึ่งกระจัดกระจายอยู่ในเขตร้อน 3 เขตใหญ่ คือ เขตร้อนแถบ
เอเชียพื้นที่ประมาณ 52,559,339 ไร่ หรือร้อยละ 46.4 ของพื้นที่
ป่าชายเลนทั้งหมด ประเทศที่มีพื้นที่ป่าชายเลนมากที่สุดในเขต
ร้อนเอเชีย และมากที่สุดของโลกด้วยคือประเทศอินโด-นีเซีย
ซึ่งมีพื้นที่ป่าชายเลนถึง 26,568,818 ไร่ เขตร้อนอเมริกามีพื้นที่
ป่าชายเลนทั้งหมดประมาณ 39,606,250 ไร่ หรือร้อยละ 34.9
ของพื้นที่ป่าชายเลนทั้งหมด ในเขตร้อนอเมริกาประเทศที่มีพื้นที่
ป่าชายเลนมากที่สุด และเป็นประเทศที่ป่าชายเลนมากเป็นที่สอง
ของโลกซึ่งรองจากประเทศอินโดนีเซีย ได้แก่ ประเทศบราซิล |
โดยมีพื้นที่ป่าชายเลนประมาณ 15,625,000 ไร่ เขตร้อนอัฟริกามีพื้นที่ ป่าชายเลนน้อยที่สุดประมาณ
21,262,500 ไร่ หรือร้อยละ 18.7 ของพื้นที่ป่าชายเลนทั้งหมด ประเทศที่มีป่าชายเลนมากที่สุดใน
เขตร้อนอัฟริกา คือประเทศไนจิเรีย ซึ่งมีพื้นที่ป่าชายเลน 6,062,500 ไร่ |
| . |
| การกระจายของพื้นที่ป่าชายเลนในประเทศไทย |
|
ป่าชายเลนในประเทศไทยซึ่งขึ้นอยู่กระจัดกระจายตามชายฝั่งทะเล
ภาคตะวันออก ภาคกลาง และภาคใต้ รวม 23 จังหวัดจากข้อมูล
การสำรวจโดยการแปลจากภาพถ่ายดาวเทียม Landsat-5(TM)
มาตราส่วน 1:50,000 เมื่อปี พ.ศ. 2539 โดยธงชัย จารุพพัฒน์
พบว่าประเทศไทยมีป่าชายเลนรวมทั้งสิ้น 1,047,390 ไร่ จำแนก
เป็นภาคตะวันออก 79,112.5 ไร่ ภาคกลาง 34,056.75 ไร่ และ
ภาคใต้ ฝั่งอ่าวไทย 103,570.5 ไร่ ฝั่งอันดามัน 830,650.25 ไร่
จังหวัดที่มีพื้นที่ป่าชายเลนมากที่สุดของประเทศไทยได้แก่จังหวัด
พังงา 190,265.25 ไร่ รองลงมาได้แก่ สตูล 183,402.00 ไร่
และกระบี่ 176,709.25 ไร่ |
|
| ที่มา : สนิท อักษรแก้ว. 2532. ป่าชายเลน นิเวศวิทยาและการจัดการ. |
|
