พระราชดำริของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี

ทรง มีพระราชดำริไว้สำหรับกรมป่าไม้ได้ใช้เป็นแนวทางในการดำเนินงานโครงการสวน กลางมหานคร ซึ่งสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จพระราชดำเนินมายังโครงการสวนกลางมหานคร จำนวน 4 ครั้ง คือ

-        วันอาทิตย์ที่ 26 พฤศจิกายน 2549

-        วันพฤหัสบดีที่ 30 พฤศจิกายน 2549

-        วันเสาร์ที่ 5 มกราคม 2551

-        วันศุกร์ที่ 16 พฤษภาคม 2551

ทรงมีพระราชดำริไว้สำหรับกรมป่าไม้ได้ใช้เป็นแนวทางในการจัดการพื้นที่สีเขียวโครงการสวนกลางมหานคร ดังนี้

พระราชทานเมื่อวันอาทิตย์ที่ 26 พฤศจิกายน 2549

ณ สวนสาธารณะศรีนครเขื่อนขันธ์

1.             “พื้นที่ที่มิได้จัดซื้อไว้ควรขอความร่วมมือจากราษฎรในพื้นที่ ให้ช่วยอนุรักษ์เป็นพื้นที่สีเขียวเอาไว้

อย่าให้มีการก่อสร้างเพิ่มจนเกินที่กฎหมายกำหนด”

2.             “ควรส่งเสริมให้มีการปลูกพืชเกษตรและป่าไม้แบบผสมผสาน เช่น มะม่วงน้ำดอกไม้ มะพร้าว”

3.             “พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวต้องการให้มาขี่จักรยานชมสวน เพราะทราบว่าสวนศรีนครเขื่อนขันธ์

นี้มีเส้นทางจักรยานสวยงาม และชมทัศนียภาพตามร่องสวนชาวบ้านเป็นระยะทางยาว”

4.             “ตั้งใจจะมาเยี่ยมสวนศรีฯ โดยเฉพาะขี่จักรยาน พายเรือคยัค และชมหอดูนก”

5.             “การ ฟื้นฟูและซ่อมแซมสวน ศรีนครเขื่อนขันธ์ ขอให้ทุกฝ่ายร่วมมือกันวางแผนให้เอื้อประโยชน์เท่าที่จำเป็นต่อการท่อง เที่ยวและการศึกษาของเยาวชนคล้ายห้องเรียนธรรมชาติ”

พระราชทานเมื่อวันพฤหัสบดีที่ 30 พฤศจิกายน 2549

ณ สวนสาธารณะศรีนครเขื่อนขันธ์

6.             “ให้ ช่วยกันปลูกต้นไม้ใน วันสำคัญๆ โดยร่วมกันหลายๆฝ่าย หลายๆกิจกรรม เช่น เดิน/วิ่งการกุศล แล้วมาร่วมกันปลูกต้นไม้จะได้สบายกายสบายใจ”

7.             “พื้นที่รกร้างว่างเปล่า ควรชักชวนชาวบ้านให้ช่วยทำความสะอาด แล้วปลูกต้นไม้เสริมเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวแบบ Eco tourism หรือปลูกไม้ผล เช่น ต้นอำพะวา จิก มะม่วง ชมพู่ม่าเหมี่ยว มะกอก ตะลิงปลิง กล้วย มะพร้าว”

8.             “ไม่ควรให้ปลูกพันธุ์ไม้ชนิดเดียวเป็น Monocrop แต่ควรให้ปลูกแบบผสมผสาน ทั้งไม้ป่าดั้งเดิม และไม้ผลเหมือนกับจังหวัดสมุทรสงคราม”

9.             “กรมป่าไม้ช่วยเพาะกล้าไม้ส่งเสริมให้ชาวบ้านช่วยปลูกในวาระต่างๆ เน้นชนิดไม้ให้ร่มและปลูกหลายๆ ชั้นเรือนยอด”

10.      “อย่ารังแกชาวบ้าน ต้องช่วยเหลือคนที่เดือดร้อน ชาวบ้านต้องช่วยเราปลูกต้นไม้ จะปลูกเป็นผักสวนครัว     รั้วกินได้ก็ได้...แต่อย่าตัดต้นไม้ใหญ่”

11.      “ให้นำระบบ GIS มากำกับทุกแปลงที่จัดซื้อไว้ และหาทางป้องกันการบุกรุก”

12.      “ใน ป่าอากาศสดชื่นมีใบไม้แห้งหล่นบนหัว ดีกว่าอากาศร้อนเพราะมีแต่ตึกปัจจุบันเข้าป่าหน้าร้อนมีแต่ขี้เถ้าหล่นใส่ หัวเพราะตัดไม้ทำลายป่ามากไฟป่าก็มีมาก”

13.      “กรุงเทพตอนนี้มีปัญหามากพื้นที่มีสีเขียวน้อย กทม. ชอบตัดต้นไม้ ชาวบ้านสร้างตึก สีเขียวเลยตาย”

พระราชทานเมื่อวันที่ 5 มกราคม 2551

ณ สวนเฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา ตำบลทรงคนอง

14.      “การดำเนินการโครงการสวนสาธารณะเฉลิมพระเกียรติ ๘0 พรรษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ให้พิจารณาปลูกต้นไม้ที่ให้ร่มเงาให้มากกว่านี้ โดยเฉพาะส่วนที่เป็นที่ว่างควรปลูกต้นไม้แทรกลงไปเพื่อให้ได้ร่มเงา และเพื่อความสวยงามของพื้นที่ โดยให้ตรวจสอบสภาพดินบริเวณนี้ ว่าเหมาะที่ปลูกพืชชนิดใด ซึ่งไม้ที่ควรนำมาปลูกน่าจะเป็นไม้ยืนต้น หรือไม้ผล”

15.      “โครงการฯ ควรพิจารณาเพาะกล้าไม้ เพื่อแจกจ่ายให้มากขึ้น”

16.      “โครงการฯ ควรเน้นการดำเนินการในลักษณะที่แตกต่างจากพื้นที่อื่น และให้ชักจูงชาวบ้านเข้ามาร่วมโครงการให้มาก”

17.      “ให้ รักษาสภาพแวดล้อม โดยรอบบริเวณนี้ ห้ามตัดไม้ใหญ่ เพื่อการอนุรักษ์สมบัติของประชาชน รวมทั้งควรส่งเสริมให้ปลูกไม้ผล เช่น มะม่วง ทุเรียน ให้มากขึ้น”

เกี่ยวกับโครงการ

ประวัติความเป็นมา

                พื้นที่บางกะเจ้าเป็นพื้นที่สีเขียวขนาดใหญ่ที่อยู่ใกล้กรุงเทพฯมากที่สุด และยังอยู่ใกล้บริเวณแหล่งอุตสาหกรรม ทางราชการจึงมีแนวคิดที่จะอนุรักษ์ให้พื้นที่บางกะเจ้าเอื้อประโยชน์โดยการ เป็นพื้นที่ “ปอด” เพื่อฟอกอากาศให้กรุงเทพฯและจังหวัดสมุทรปราการ ดังนั้น มติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่  14 กันยายน 2520 จึงให้อนุรักษ์พื้นที่สีเขียวบริเวณบางกะเจ้า อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการและมติคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 25 มิถุนายน 2534 อนุมัติโครงการสวนกลางมหานคร เนื้อที่ประมาณ 9,000 ไร่ เพื่ออนุรักษ์พื้นที่สีเขียวระยะเวลาดำเนินการ ตั้งแต่ปี  พ.ศ. 2534-2542 และได้ตราพระราชกฤษฎีการกำหนดเขตที่ดินในบริเวณที่จะเวนคืนในท้องที่บริเวณ บางกะเจ้า อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ การดำเนินงานตามโครงการสวนกลางมหานคร ภายใต้พระราชกฤษฎีกากำหนดเขตที่ดินบริเวณที่เวนคืนฯ ไม่ประสบผลสำเร็จ ต่อมาจึงได้ปรับแนวทางการดำเนินงานตามมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 22 ตุลาคม 2534 โดยรัฐบาลจะ ไม่เวนคืนที่ดินของราษฎรหรือเจ้าของสวนเดิมที่อยู่อาศัยในพื้นที่โครงการนี้ แต่จะใช้วิธีซื้อขายโดยสมัครใจ รวมทั้งรัฐบาลจะปรับปรุงคุณภาพชีวิตของประชาชนในพื้นที่ให้ดีขึ้น โดยเฉพาะ   การ พัฒนาสิ่งแวดล้อมและชุมชน จึงเป็นเหตุผลในการดำเนินการจัดทำโครงการสวนกลางมหานครตั้งแต่ปี พ.ศ.2534-2542 และระยะที่ 2 (พ.ศ.2543-2547) และให้เร่งรัดการจัดทำแผนแม่บทการจัดการพื้นที่สีเขียวโครงการสวนกลางมหานคร เมื่อสิ้นงบประมาณ 2542 สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.) หน่วยปฏิบัติขณะนั้น ได้จัดซื้อที่ดินไว้ 564 แปลง เนื้อที่ประมาณ 1,276 ไร่ โดยก่อสร้างสวนสาธารณะและสวนพฤกษชาติ เนื้อที่ 148 ไร่ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงกรุณาโปรดเกล้าพระราชทานชื่อสวนสาธารณะและสวนพฤกษศาสตร์ ว่า “ศรีนครเขื่อนขันธ์” ซึ่งได้ทำเสร็จสิ้นเมื่อ พ.ศ. 2540 และตามคำสั่งกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ที่ 92/2546 ลงวันที่ 27 มีนาคม พ.ศ. 2546 ให้โอนภารกิจการบริหารและอำนาจหน้าที่ของรัฐ จาก สผ. ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับโครงการสวนกลางมหานคร ไปเป็นของ  กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ดูแลและดำเนินการต่อไป โดยกรมอุทยานฯได้จัดตั้ง          ศูนย์จัดการพื้นที่สีเขียวเชิงนิเวศนครเขื่อนขันธ์ หน่วยปฏิบัติงานในที่ดูแลพื้นที่โครงการสวนกลางมหานคร ต่อมากรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ได้มอบงานศูนย์จัดการพื้นที่สีเขียวเชิงนิเวศนครเขื่อนขันธ์ (พื้นที่โครงการสวนกลางมหานครทั้งหมด) ให้กรมป่าไม้ เมื่อวันที่ 14 มกราคม 2548 ปัจจุบันศูนย์จัดการพื้นที่สีเขียวเชิงนิเวศนครเขื่อนขันธ์ สังกัดสำนักโครงการพระราชดำริและกิจการพิเศษ  กรมป่าไม้ และนับ ว่าเป็นพระมหากรุณาธิคุณอย่างยิ่ง เมื่อสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จพระราชดำเนินมายังโครงการสวนกลางมหานคร จำนวน 4 ครั้ง คือ
            1. วันที่ 26 พฤศจิกายน 2549

            2. วันที่ 30 พฤศจิกายน 2549

            3. วันที่ 5 มกราคม 2551

            4. วันที่ 16 พฤษภาคม 2551

ทรง มีพระราชดำริไว้สำหรับกรมป่าไม้ได้ใช้เป็นแนวทางในการดำเนินงานเกี่ยวกับ เรื่องการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ หรือการอนุรักษ์พื้นที่สีเขียวบริเวณบางกะเจ้า อำเภอพระประแดง จังหวัดสมุทรปราการ ให้เกิดประโยชน์ต่อส่วนรวมอย่างยั่งยืน

วัตถุประสงค์สำหรับใช้เป็นแนวทางในการดำเนินงานของโครงการ

                (1) เพื่อสนองงานตามพระราชดำริของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาสยามบรมราชกุมารี ที่ทรงมีพระราชดำริเกี่ยวกับการจัดการพื้นที่โครงการสวนกลางมหานคร

                (2) เพื่อพัฒนาพื้นที่โครงการสวนกลางมหานครให้เป็น “พื้นที่สีเขียว” หรือ “เป็นปอด” ของกรุงเทพมหานครและของจังหวัดสมุทรปราการด้วยการบำรุงดูแลรักษาให้คงสภาพ พื้นที่ป่าที่หลากหลาย ชนิดพันธุ์ดั้งเดิมและหลายชั้นอายุ

                (3) เพื่อให้ราษฎรและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นได้มีส่วนร่วมในการจัดการพื้นที่ โครงการสวนกลางมหานคร ให้เป็นพื้นที่เขียวด้วยกระบวนการปลูกป่าในใจคน เพื่อสร้างแรงบันดาลใจ

                (4) ส่งเสริมพัฒนาเพื่อให้เกิดการเรียนรู้ การพัฒนาชีวิตตามปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง

พันธกิจ(ภารกิจ)องค์กร

                  1) สนองพระราชดำริในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ

                  2) พัฒนาพื้นโครงการสวนกลางมหานคร ให้เป็นพื้นที่สีเขียว เพื่อเป็นปอดอย่างยั่งยืน

3) จัดการสวนสาธารณะให้ประชาชนสามารถใช้ประโยชน์ เพื่อเป็นแหล่งศึกษาธรรมชาติ   และการ   พักผ่อนหย่อนใจ

4) ส่งเสริมให้ราษฎร องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น และทุกภาคส่วนร่วมในการบริหารจัดการพื้นที่ให้เป็นพื้นที่สีเขียวอย่าง ยั่งยืน            

                  5) ผลิตกล้าไม้เพื่อแจกจ่ายให้ราษฎรนำไปปลูกขยายผลในพื้นที่ของราษฎร