โครงการธนาคารอาหารชุมชนอันเนื่องมาจากพระราชดำริ

จังหวัดแม่ฮ่องสอน

ความเป็นมาและพระราชดำริ

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณ พระราชทานโครงการพัฒนาตามพระราชดำริในพื้นที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน ตั้งแต่ปี 2522 เป็นต้นมา ทรงมีพระราชประสงค์ที่สำคัญในการพัฒนาพื้นที่ 3 ประการ คือ การพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การพัฒนาคุณภาพชีวิตของราษฎร และการพัฒนาเพื่อความมั่นคง ต่อมาสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้ทรงมีพระราชเสาวนีย์  ดังนี้
“ให้พัฒนาจังหวัดแม่ฮ่องสอนให้เป็นแหล่งผลิตอาหารเลี้ยงตัวเองได้ และเหลือจำหน่ายในพื้นที่ใกล้เคียง  โดยเริ่มตั้งแต่สร้างแหล่งอาหารเพิ่มเติมเพื่อให้คนและสัตว์ได้บริโภค หรือเมื่อคนเดินเข้าป่าแล้วสามารถเก็บพืชผักตามธรรมชาติที่เป็นแหล่งอาหารจากป่าได้
ในส่วนที่เป็นที่อยู่อาศัยหรือแหล่งชุมชนนั้น  ให้ส่งเสริมการเพิ่มผลผลิตทางการเกษตร เลี้ยงสัตว์ ประมง เพื่อบริโภคและจำหน่ายให้มีรายได้  โดยกระบวนการทั้งหมดนี้  มุ่งหวังให้คนรักป่าและอยู่กับป่าได้อย่างมีความสุข”
จากแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ คณะทำงานโครงการพัฒนาตามพระราชดำริ จังหวัดแม่ฮ่องสอน จึงได้ดำเนินการจัดทำโครงการธนาคารอาหารชุมชนตามพระราชดำริ (FOOD BANK) แห่งแรกขึ้นที่บ้านนาป่าแปก ตำบลหมอกจำแป่ อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน  ตั้งแต่เดือนมีนาคม 2543 เป็นต้นมา  และได้เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรโครงการธนาคารอาหารชุมชนตามพระราชดำริ ที่บ้านนาป่าแปกแล้ว เมื่อวันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2544  ซึ่งผลการดำเนินโครงการเป็นที่พอพระราชหฤทัยเป็นอย่างยิ่ง และทรงให้ยึดถือเป็นต้นแบบในการพัฒนาและขยายผลต่อไป
ต่อมา สำนักงานประสานงานโครงการพัฒนาตามพระราชดำริ ได้ส่งหนังสือ ที่ 035 /2547  ลงวันที่ 30 มกราคม 2547  เรื่อง ขอรับการสนับสนุนการปฏิบัติงานในโครงการพัฒนาตามพระราชดำริ  ขอให้กรมป่าไม้สนับสนุนการปฏิบัติตามแผนงานโครงการพัฒนาตามพระราชดำริในจังหวัดแม่ฮ่องสอน ที่เป็นโครงการจำเป็นเร่งด่วน  ซึ่งโครงการธนาคารอาหารชุมชนตามพระราชดำริ (Food Bank) เป็นโครงการที่จำเป็นเร่งด่วนโครงการหนึ่งที่ได้ขอรับการสนับสนุน  ดังนั้น กรมป่าไม้จึงได้ส่งหนังสือกรมป่าไม้ ที่ ทส 1603.6 / 1416  ลงวันที่  17 กุมภาพันธ์ 2547  สั่งให้สำนักงานป่าไม้จังหวัดแม่ฮ่องสอนดำเนินการจัดทำแผนงานโครงการส่งให้กรมป่าไม้พิจารณา และกรมป่าไม้ได้พิจารณาอนุมัติให้ดำเนินงานโครงการอาหารชุมชนตามพระราชดำริ จังหวัดแม่ฮ่องสอน ตามหนังสือกรมป่าไม้ ด่วนที่สุด ที่ ทส 1603.6 / 12146 ลงวันที่ 8 ธันวาคม 2547 โดยให้ดำเนินงานโครงการตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2547 เป็นต้นมา

วัตถุประสงค์ของโครงการ

1. เพื่อส่งเสริมและสนับสนุนให้ชุมชนมีความรู้ความเข้าใจ และมีส่วนร่วม ในการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่นของตนเองอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน  ตามแนวพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ
2. เพื่อพัฒนา ฟื้นฟู และอนุรักษ์พื้นที่ป่าไม้โดยรอบหมู่บ้าน ให้เป็นแหล่งธนาคารอาหารชุมชน แหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และเชิงวัฒนธรรม  ตลอดจนเป็นแหล่งในการศึกษาและอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชน
3. เพื่อทำให้เกิดความร่วมมือและลดความขัดแย้งในการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติระหว่างเจ้าหน้าที่ของรัฐและประชาชนในท้องถิ่น

เป้าหมายการดำเนินงาน

1. ฟื้นฟูและพัฒนาพื้นที่ป่าไม้บริเวณรอบหมู่บ้านป่าปุ๊  หม่ที่2  ตำบลผาบ่อง  อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน และหมู่บ้านใกล้เคียงให้เป็นแหล่งต้นน้ำ แหล่งอาหาร ไม้ใช้สอย สมุนไพร และการอนุรักษ์ภูมิปัญญาต่างๆ ของชุมชนในท้องถิ่น
2. ประชาชนในหมู่บ้านป่าปุ๊และชุมชนใกล้เคียง มีความรู้ความเข้าใจ และมีระบบในการบริหารจัดการทรัพยากรป่าไม้บริเวณรอบหมู่บ้านของตนเองอย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน ตามแนวพระราชดำริ
3. เกิดความร่วมมือในการบริหารจัดการทรัพยากรป่าไม้ระหว่างเจ้าหน้าที่ของรัฐกับประชาชนในท้องถิ่น

ระยะเวลาดำเนินการ

เริ่มดำเนินการตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ.2547  เป็นต้นมา