เครือเทพรัตน์

ชื่อวิทยาศาสตร์

Thepparatia thailandica Phuph.

วงศ์

MALVACEAE

ความเป็นมา

เครือเทพรัตน์เป็นพืชสกุลใหม่ของโลกอยู่ในวงศ์ชบา และเป็นพืชชนิดใหม่ของโลก ดดยชื่อสกุล “Thepparatia” ตั้งขึ้นเพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมาร ส่วนคำระบุชนิด “thailandica” นั้นตั้งตามชื่อประเทศไทย พันธุ์ไม้ชนิดนี้สำรวจพบครั้งแรกโดย ดร.ราชันย์  ภู่มา นักพฤกษศาสตร์ประจำหอพรรณไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช เมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ. 2548 และนางลีนา  ผู้พัฒนพงศ์ ผู้เชี่ยวชาญพืชวงศ์ชบาประจำหอพรรณไม้ ได้ทำการศึกษาและตั้งชื่อตีพิมพ์ลงในวารสาร Thai Forest Bulletin (Botany) เล่มที่ 34 หน้า 195-200 ค.ศ. 2006 ตัวอย่างพันธุ์ไม้ต้นแบบหมายเลข Pooma et al. 4981 เก็บที่จังหวัดตาก

ลักษณะ

เป็นไม้เถาเนื้อแข็งขนาดใหญ่ ยาวได้ถึง 20 ม. เส้นผ่านศูนย์กลางลำต้น 10-15 ซม. มีนรูปดาวตามด้านบนของแผ่นใบ ก้านใบ ช่อดอก ริ้วประดับ และกลีบเลี้ยง ใบเรียงเวียน ใบรูปฝ่ามือ มี 3-3.5 แฉกตื้นๆ  ขอบใบหยักฟันเลื่อยห่าง ด้านบนของแผ่นใบมีต่อมทั่วไป ก้านใบยาว 5-10 ซม. ช่อดอกออกที่ปลายกิ่ง ยาวได้ถึง 20 ซม. ดอกจำนวนมาก ริ้วประดับติดทนมี 5-7 กลีบ กลีบเลี้ยงและกลีบดอกอย่างละ 5 กลีบ กลีบดอกสีเหลืองอ่อนหรือสีครีมมีแถบสีแดง รูปไข่กลับ ยาว           3-3.5 ซม. ปลายกลีบม้วนออก หลอดเกสรตัวผู้ยาว 1.5-2 ซม. อับเรณูรูปเกือกม้า ก้านเกสรเพศเมียยาวประมาณ 1.6 ซม.

แหล่งที่พบ

พบเฉพาะทางภาคเหนือของไทยที่จังหวัดตาก ใกล้ชายแดนพม่า ขึ้นตามหุบเขาที่ลาดชันใกล้ลำธารในป่าดิบแล้ง ที่ระดับความสูงประมาณ 700 เมตร